Geschiedenis van de collegiale

De Romaanse collegiale St Gertrude werd ingewijd in 1046 in aanwezigheid van Hendrik III, keizer van het heilig Romeins keizerrijk van de Germaanse natie en van Wazon, bischop van Luik.

De kerk van de 11e eeuw is Ottonisch en de westbouw van de 12e eeuw is laat-Romaans. De bouw werd volleindigd in de 13e eeuw met de aanleg van het kloosterpand aan de Noorderzijde.
Zowel binnen als buiten is de kerk groots, envoudig, vol van geometrische volumes en sober materiaal.

De bijzonderste omvormingen van de kerk dateren van :
- de 17e eeuw als de westelijke abscis plaats maakt voor een axiale toeganspoort met barok portaal.
- De 18e eeuw als de mode binnendringt door stuc, en houtwerk die de zuivere lijnen van de Romaansche architektuur verdoezelen.
De restauratie van de kerk na het luchtbombardement van 14 Mei 1940 begint in 1948 en eindigt in 1984.

De collegiale getuigt over het bestaan van een abdij op dezelfde plaats, gesticht in de 7e eeuw in het domein van Pepijn de Oude.
Zijn jongste dochter Gertrude werd de eerste abdis.

De oorspronkelijke gemeenschap van monniken veranderde zich tot een kapittel van kanunniken en kanunnikessen dat afgeschaft werd in 1798.

Omvormingen en restauraties

17e eeuw : Veranderingen aan de buitenkant. De westelijke abscis wordt vervangen door een monumentale ingang. De portalen worden gedicht.
De Romaansche toren wordt vervangen door een vierkante toren met een torenspits van 60m.

18e eeuw: Veranderingen binnenin.
Het doksaal van de 15e eeuw wordt verwijderd.
Stuc, lambrizeringen, marmer en nagemaakt marmer doen hun intrede.
Een koorgestoelte (72 pl) in het oostelijke koor.
Beeldhouwwerk van “Laurent Delvaux”.

19e eeuw: Restauratie van het kloosterpand.

20e eeuw: 1900-1910 : Restauratie van het oostelijke koor.

14 Mei 1940 : Vernietiging door luchtbombardement.
1948-1959 : Eerste restauratie faze. De kerk zelf.
Architekten : M. Ladrière - S. Brigode
1940-1944 : Opruiming en ondersteuning van de kerk.

1950-1953 : Opgravingen, ondergrond J. Breuer en J.
Mertens.
1971-1984 : Tweede restauratie faze : de westbouw.
Architekten : M. Ladrière - S. Brigode - G. Ladrière - W. Hanse
1982-1983: Inrichting van de opgravingen nr 2 (Westen)
Aannemer : N.V. Vande Kerckhove de
Ingelmunster.
Universitaire begeleiding westbouw :
Mevrouw Donnay.